در این میان ذخایر گاز طبیعی ایران 16.6 درصد ذخایر دنیا، 49 درصد ذخایر منطقه خاورمیانه و 38 درصد ذخایر کشورهای صادرکننده نفت است. هم‌چنین تجمیع ذخایر گاز و نفت ایران گویای این واقعیت است که ایران رتبه نخست ذخایر هیدروکربوری جهان را در اختیار دارد.

شرکت ملی نفت ایران به عنوان بازوی توانمند اکتشاف، حفاری و تولید نفت و گاز،‌ در راستای حفظ جایگاه بی بدیل صنعت نفت کشورمان در منطقه و عرصه بین‌الملل، سیاست‌های خود را در بخش میدان‌های مشترک نفت و گاز (به ویژه میدان‌های غرب کارون و میدان مشترک پارس جنوبی)، با افزایش ضریب برداشت، تزریق گاز به میدان های نفتی و افزایش برداشت از میدان‌هایی که در نیمه دوم عمر خود قرار دارند، متمرکز کرده است. از سوی دیگر پیشرفت فناوری و پیچیده‌تر شدن مناسبات اقتصادی و سیاسی سبب شده است تا این شرکت سیاست‌های ملی، منطقه‌ای و همکاری با کشورهای مهم صنعتی در زمینه تامین انرژی و ایجاد ثبات در بازارهای جهانی نفت را نیز در دستور کار خود قرار دهد.

اولویت‎های شرکت ملی نفت ایران در برنامه ششم توسعه

شرکت ملی نفت ایران در برنامه پنج‌ساله ششم توسعه، هدف‌گذاری برای افزایش ظرفیت تولید روزانه نفت به ۴,۷ میلیون بشکه، ظرفیت تولید روزانه گاز به ۱.۳ میلیارد مترمکعب و ظرفیت تولید مایعات و میعانات گازی به ۱.۱ میلیون بشکه در روز را در برنامه قرار داده است.

همچنین کوشش برای دستیابی به فناوری‎های نوین و بومی‎سازی و تجاری‎سازی این فناوری‎ها در صنایع نفت و گاز و حمایت از تکالیف اجتماعی شرکت ملی نفت ایران، از دیگر اهداف برنامه ششم توسعه در این شرکت است. بر همین مبنا افزایش توان صادرات نفت و افزایش میزان تزریق گاز و آب به میدان‎ها نیز در این برنامه هدف‌گذاری شده است. در عین حال در دیگر شرکت‎های تولیدی تابعه شرکت ملی نفت ایران نیز طرح‌های اولویت‌داری تعریف شده است که در راستای بهره‎مندی از ظرفیت‎های بی‎شمار کشور در حوزه نفت و گاز است. در این زمینه بازنگری و ایجاد انعطاف در ساختارهای سازمانی از یک سو و جذب سرمایه‎های خارجی و فناوری‎های روز دنیا از سوی دیگر در دستور کار قرارگرفته است.

افق‌های پیش روی توسعه شرکت ملی نفت ایران

توسعه میدان‌های مشترک غرب کارون به دلیل همپوشانی منابع هیدروکربوری آن با کشور عراق، از مدت ها پیش به عنوان یکی از اولویت های اساسی توسعه‌ای در شرکت ملی نفت ایران مطرح بوده است و از همین روی برنامه ریزی مدونی برای افزیش ظرفیت تولید میدان های مشترک آزادگان شمالی، آزادگان جنوبی، یاران شمالی، یاران جنوبی و یادآوران با ظرفیت نفت درجای ۶۴ میلیارد بشکه، صورت گرفته است.

براین اساس تلاش می شود تا بستر لازم برای دستیابی به ظرفیت افزایش روزانه 700 هزار بشکه نفت خام از این میدان ها تا پایان سال 1397 فراهم شود.

در این میان توسعه میدان نفتی آزادگان به عنوان یکی از مهم‌ترین رسالت‌های شرکت ملی نفت ایران در حوزه غرب کارون، از اهمیت بالایی برخوردار است؛ به طوری که تنها تولید فعلی نفت از میدان مشترک آزادگان جنوبی، یکصدهزار بشکه در روز است و پیش بینی می شود با بهره برداری از چاه های حفاری شده تا پایان سال، روزانه 70 هزار بشکه به تولید این میدان افزوده شود.

در عین حال هم اکنون 13 دستگاه حفاری ایرانی نیز در منطقه فعال است که نقش موثری در توسعه این میدان مشترک خواهد داشت.

در بخش تولید و صادرات گاز و میعانات گازی نیز اقدام‌های موثری انجام شده و در برنامه است. از آن جمله می‌توان به تکمیل فرآیند توسعه‌ای میدان مشترک گازی پارس جنوبی اشاره کرد که هم اکنون 6 فاز آن نیمه‌تمام است و بنابر برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته باید تا پایان سال 1397 وارد مدار توسعه شوند.

بدین ترتیب با اتمام ساخت بندر خدماتی صادراتی تنبک، نیروگاه سیکل ترکیبی، مخازن ذخیره سازی میعانات گازی و بخش پالایشگاهی فازهای 13،14 (بخش دریایی)و 22-24 تا پایان سال،‌ تلاش 10 ساله صنعتگران ایرانی در بهره برداری از پارس جنوبی به ثمر نشسته و 3.5 میلیارد فوت مکعب گاز ترش به تولید گاز کشور افزوده خواهد شد.

بهره برداری از فازهای پارس جنوبی همچنین بخش مهمی از اهداف توسعه ای کشور در بخش تولید اتان -به عنوان خوراک اصلی پتروشیمی ها- را محقق می کند.

سال گذشته با بهره برداری از پنج فاز پارس جنوبی شامل طرح توسعه فازهای 17، 18، 19، 20 و 21 در مجموع حدود سه میلیون تن به ظرفیت تولید اتان در پارس جنوبی افزوده و ظرفیت تولید این خوراک استراتژیک صنایع پتروشیمی کشور در عسلویه (با احتساب تولید پتروشیمی پارس) به حدود هفت میلیون و 600 هزار تن در سال رسید.

این در حالی است که با تکمیل ظرفیت اسمی تولید اتان در فازهای 20 و 21 طی چهار ماهه اول امسال، روزانه 2600 تن اتان تولیدی پالایشگاه این فازها به مجتمع های پتروشیمی ارسال می شود.

در عین حال با بهره برداری از بخش دریایی فاز 14 پارس جنوبی که اردیبهشت امسال نهایی شد،‌ ظرفیت تولید روزانه 500 میلیون فوت مکعب گاز ترش ایجاد شده و پیش بینی می شود تا انتهای مهر ماه سال جاری نیز ظرفیت تولید روزانه گاز ترش از این فاز به یک میلیارد فوت مکعب افزایش یابد.

در همین حال با تکمیل بازسازی سکوهای تخلیه و تجهیزات مستقر در پایانه نفتی شمال، برنامه‌های مبتنی بر از سرگیری دوباره سوآپ نفت خام وارد فاز اجرایی خواهد شد. هم اکنون استفاده از تمام توان موجود برای دستیابی به بازارهای از دست رفته سوآپ نفت خام در برنامه شرکت ملی نفت ایران است و با جدیت پیگیری می‌شود.

از سوی دیگر پهلوگیری سالانه نزدیک به 800 نفتکش در پایانه نفتی خارگ، پتانسیل مطلوبی برای صادرات نفت خام کشورمان فراهم کرده است. در این میان شکسته شدن رکورد پهلودهی همزمان 10 کشتی نفتکش طی سال گذشته که صادرات 9.2 میلیون بشکه‌ای نفت را در پی داشت، بیانگر این واقعیت است که شرکت ملی نفت ایران امکان صادرات نفت خام ایران به مقادیر بالا و بر مبنای میزان درخواستی را خواهد داشت.

احداث خط لوله انتقال نفت گوره – جاسک

شرکت ملی نفت ایران در ادامه فعالیت توسعه‌ای خود در منطقه غرب کارون، احداث خط لوله انتقال نفت گوره – جاسک و هم‌چنین پایانه نفتی جاسک را در دستور کار قرار داد. با اجرای این طرح، افزون بر این که انتقال نفت خام سبک و سنگین صادراتی و نفت خام حوزه غرب کارون به منطقه جاسک انجام می‌شود، امکان ذخیره‌سازی 10 میلیون بشکه نفت خام در این منطقه فراهم می‌آید. بدین ترتیب منطقه جاسک به یکی از پایانه‌های اصلی صادرات نفت تبدیل خواهد شد. این در حالی است که زیرساخت‌های لازم برای افزایش و ذخیره‌سازی به 30 میلیون بشکه نیز فراهم شده است. همچنین در سایت جاسک، ساخت دو پالایشگاه و سه پتروشیمی برنامه‌ریزی شده است که متضمن تحول بنیادین در این منطقه خواهد شد.

تمرکز بر توسعه لایه نفتی پارس جنوبی

توسعه لایه نفتی میدان پارس جنوبی، به عنوان یکی از مهم‌ترین برنامه‌های شرکت ملی نفت ایران تلقی می‌شود و تمرکز زیادی بر انجام به موقع آن است. در فاز اول این طرح که سال گذشته به بهره برداری رسید، تولید روزانه ۳۵ هزار بشکه نفت برنامه‌ریزی شده بود. هم‌چنین فرآیند توسعه و تولید از این لایه توسط شناور پالایشی fpso برای نخستین بار در ایران و با استفاده از فناوری بالا انجام می‌شود که در نوع خود بی‌نظیر است. در ضمن برآوردهای اولیه نشان می‌دهد که افزایش تولید از این میدان به میزان ۷۰ هزار بشکه در فاز دوم امکان‌پذیر است.

جلوگیری از سوزانده شدن معادل 14 هزار بشکه نفت خام در مشعل های هنگام

با بهره‌برداری از مجتمع فرآورش گاز جزیره هنگام در واپسین ماه از سال گذشته، امکان فرآورش روزانه 80 میلیون فوت مکعب گاز فراهم شد. این در حالی است که پیش‌تر روزانه گازی برابر با 14 هزار بشکه نفت در مشعل‌های میدان نفتی هنگام سوزانده می‌شد که بهره‌برداری از این مجتمع، ضمن جلوگیری از سوزانده شدن این حجم گاز، روزانه بیش از 700 هزار دلار صرفه اقتصادی محقق شده است، خدمت ارزشمندی هم برای محیط زیست محسوب می‌شود.

توسعه، در چارچوب اقتصاد مقاومتی

یکی از مهم‌ترین تکالیف شرکت ملی نفت ایران، تولید حداکثری در چارچوب مفاد کلی اقتصاد مقاومتی است که از سوی مقام معظم رهبری مطرح شده است.

افزایش ذخایر راهبردی نفت وگاز کشور به منظور تاثیرگذاری در بازارهای جهانی با اولویت توسعه میادین مشترک، افزایش ارزش افزوده از طریق تکمیل زنجیره ارزش صنعت نفت و گاز، توسعه تولید کالاهای دارای بازدهی بهینه و مقابله با ضربه‌پذیری درآمد حاصل از صادرات نفت و گاز از طریق انتخاب مشتریان راهبردی و ایجاد تنوع در روش‌های فروش، فرازهایی از این تکالیف راهبردی را شامل می‌شود.

براساس بندهای ابلاغی، شرکت ملی نفت ایران افزون بر توجه خاص به توسعه و تولید از میدان‌های مشترک، به افزایش تولید داخلی و اولویت دادن به تولید تجهیزات و خدمات راهبردی در فاز اول طرح‌های ده‌گانه ساخت داخل توجه کرده و آن را در دستور کار خود قرار داده است. این رویکرد گام ارزشمندی در راستای عملیاتی کردن سیاست‌های ابلاغی اقتصاد مقاومتی، خروج غیرتورمی از رکود و پشتیبانی از ساخت داخل به شمار می‌رود.

در عین حال تعریف بسته 6 میلیارد دلاری پروژه های نگهداشت و افزایش تولید و تاکید وزیر نفت در راستای حمایت از کالای داخلی در تامین تجهیزات این پروژه ها، رونق کم نظیری برای شرکت های ایرانی در بخش های مرتبط ایجاد خواهد کرد. در این میان پیش بینی می شود که استان خوزستان بتواند 50 درصد تجهیزات مورد نیاز برای اجرای پروژه های نگهداشت و تولید را تامین کند و این به معنای ایجاد اشتغال و رونق کار در این منطقه است.

از سوی دیگر وجود 90 دکل خشکی و 16 دکل دریایی با مالکیت ایرانی گویای این واقعیت است که در بخش داخلی با ظرفیت های خوبی رو به رو هستیم و با کمک و همکاری سیستم بانکی و مالی، امکان رونق بخشی به فعالیت سودآورترین بخش اقتصاد کشور وجود خواهد داشت.

تداوم همکاری های مشترک نفتی و گازی

سیاست وزارت نفت در اصلاح قراردادها و تعریف مدل جدیدی از قراردادها نقش موثری در تسریع روند جذب مشارکت خارجی داشته است و افزون بر انتقال فناوری و تجربه روز شرکت‌های برتر صنعت نفت جهان، با فراهم شدن سرمایه لازم، زمینه برای پیشبرد اهداف توسعه‌ای صنعت نفت و به ویژه افزایش تولید از میدان‎های مشترک فراهم می‌شود.

از این رهگذر شرکت ملی نفت ایران از ابتدای سال جاری، موافقت‌نامه‌ها و تفاهم‌نامه‌های توسعه‌ای متعددی با شرکت‌های برتر داخلی و خارجی منعقد ساخته است.

امضای تفاهم‌نامه همکاری نفتی میان ایران و اسپانیا در راستای تشویق شرکت‌ها برای همکاری در حوزه‌های پایین و بالادستی، تامین تجهیزات همراه با انتقال دانش و فناوری‌هایی که در ایران تولید نمی‌شود، افزایش همکاری های مشترک در حوزه‌های  IOR و EOR و تبادل دانش فنی، از جمله اقدامات موثری است که در این حوزه انجام شده است.

امضای یک سند همکاری در حوزه فعالیت شرکت پایانه های نفتی ایران با دانلوپ انگلیس در راستای اجرای طرح یکسان سازی مشخصات فنی هوزهای شناور و زیرآبی متصل به گوی های شناور و همچنین دو تفاهمنامه همکاری مشترک میان ملی حفاری و شرکت های اگزالو لهستان و کنسرسیوم ماتریسی فناوری انرژی در زمینه تامین ابزارآلات، تجهیزات و قطعات یدکی در پروژه های حفاری داخل و خارج از کشور از دیگر تفاهمنامه هایی است که در سه ماهه نخست امسال منعقد شده است.

درعین حال امضای موافقتنامه توسعه و پشتیبانی بهره‎برداری میدان نفتی کرنج در قالب الگوی قراردادی نفتخیز جنوب میان شرکت ملی مناطق نفت‎خیز جنوب و کنسرسیوم پرگس و همچنین قرارداد نوسازی اسکله آذر پاد میان شرکت پایانه های نفتی ایران و شرکت مهندسی و ساخت طرقه انرژی از دیگر اقدامات عملی مجموعه شرکت ملی نفت ایران در سال جدید است.

در حوزه سندهای همکاری پژوهشی نیز امضای تفاهمنامه میان شرکت پایانه‎های نفتی و دانشگاه صنعت نفت، یادداشت تفاهم میان شرکت پایانه‎های نفتی ایران و جهاد دانشگاهی و همچنین تصمیم بر امضای پنج قرارداد پژوهشی جدید میان مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت ایران و دانشگاه‎ها از نمونه های قابل ذکر در تقویم سال 97 است.

عمل به مسئولیت‌های اجتماعی، همپای توسعه صنایع نفت و گاز

شرکت ملی نفت ایران در کنار انجام فعالیت‌های بالادستی صنعت نفت که در بخش‌های اکتشاف،‌ حفاری و تولید از میادین نفت وگاز خلاصه می‌شود، توجه ویژه‌ای به انجام امور عام‌المنفعه دارد.

مدیریت نظارت بر طرح‌های عمرانی مناطق نفت‌خیز که پیش‌تر با عنوان طرح کمک به عمران مناطق نفت‌خیز شناخته می‌شد، هسته اصلی این دسته از فعالیت‌ها در شرکت ملی نفت ایران به شمار می‌رود. این مدیریت از آغاز به کار خود منشا آثار ارزشمندی بوده است، ‌به گونه‌ای که دستاوردهای این مدیریت در سال‌های گذشته در زمینه‌های گوناگون از جمله آموزشی، ورزشی، بهداشتی، راه و شهرسازی، خدماتی، فرهنگی، بهداشتی و درمانی، زیرساختی و زیست محیطی بسیار چشم‌گیر است.

ارائه این خدمات در حالی انجام می‌شود که بر اساس سیاست‌های وزیر نفت و وظایف CSR در وزارت نفت، توسعه مناطق نفت‌خیز در اولویت رفاهی قرار می‌گیرد و استان‌های نفت‌خیز بر اساس دیدگاه وزیر نفت و مدیر عامل شرکت ملی نفت ایران در اولویت طرح‌ها هستند.

در این میان تخصیص چهار درصد از منابع هفت میلیارد دلاری که برای توسعه میادین نفتی اختصاص داده شده به عمران مناطق نفتخیز رقم قابل توجهی بوده و می تواند منشا اثرات مثبتی باشد.

این مدیریت در سال 97،‌ ساخت 48 واحد آموزشی در استان خوزستان با تامین اعتبار از سوی شرکت ملی نفت ایران را در دست اجرا قرار داده است.

 ساخت مجموعه 2000 واحدی مسکن مهر نفت اهواز به انضمام 6 باب مدرسه و 2 باب مسجد با اعتبار 125 میلیارد ریال از دیگر پروژه هایی است که در  سال جاری با قوت پیگیری می شود.

در عین حال بهره برداری از بیمارستان تخصصی و فوق تخصصی 175 تخت خوابی شهدای صنعت نفت دشت آزادگان از نمونه اقدامات عملی در این حوزه است که امسال به بار نشست.

بهداشت و درمان نفت، در مسیر توسعه

سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت توانسته است طی یکصد سال همراهی با صنعت نفت و اهتمام در راه تامین، حفظ و ارتقاء سلامت کارکنان ، الگویی مناسب برای سایر سازمانهای متولی سلامت در کشور باشد و از طرف ایشان در مباحثی مانند طرح پزشک خانواده، سلامت کار (خدمات طب صنعتی و بهداشت) تله مدیسین (پزشکی از راه دور) و پرونده الکترونیک سلامت (کارت هوشمند سلامت) کنترل بیماریهای مزمن غیر واگیردار و ...مورد بهینه کاوی قرار گیرد.

این سازمان با مقدم دانستن بحث پیشگیری بر درمان سعی دارد تا با استفاده از امکانات و تجهیزات و ارائه خدمات مناسب و با کیفیت به‌منظور ایجاد رضایتمندی در خانواده بزرگ صنعت نفت، مسئولیت اجتماعی خود را به بهترین شکل ممکن به انجام برساند.

در همین راستا علاوه بر ارائه خدمات درمانی در تمامی حوزه ها و تدوین بند استفاده از بیمه تکمیلی برای کارکنان صنعت نفت،‌ موضوع پیشگیری در بهداشت دهان و دندان بخش دندانپزشکی را در برنامه کاری امسال خود قرار داده است.

پایه‌گذاری طب صنعتی و پزشک خانواده از سوی سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت نیز از دیگر اقداماتی است که از سوی این سازمان در راستای تأمین سلامت کارکنان صورت گرفته است.

تمامی فعالیت های صورت گرفته از سوی شرکت ملی نفت ایران، همزمان با انعکاس صحیح این اقدامات در میان رسانه های جمعی و تلاش برای جلوگیری از غرض ورزی های رسانه ای، به همراه ارزشمند شمردن جایگاه کارکنان ایثارگر صنعت نفت و تقدیر از آنان و خانواده هایشان در خلال برنامه های آموزشی و فرهنگی بخش دیگری از فعالیت هایی است که در راستای تبیین وظایف و مسئولیت های خطیر حرفه ای شرکت ملی نفت ایران انجام شده است.

بدون شک رونمایی از دستاوردها و اقدامات ارزشمند صنعت نفت در دومین سال از دولت دوازدهم متضمن این واقعیت است که عمل به تعهدات تدبیر و امید در بدنه بزرگترین بنگاه اقتصادی کشور نهادینه شده و مستدام خواهد بود.

منیژه احیایی